این دو فاز که از موقعیت ویژه‌ای در بزرگترین میدان مستقل گازی و مشترک میان ایران و شیخ‌نشین قطر برخوردار است طبق قرار داد باید توسط یک کنسرسیوم ایرانی متشکل از سازمان گسترش و نوسازی صنایع ( ایدرو )، شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی و نیزشرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت ( اویک ) توسعه یابد.
در حال حاضر و با توجه به تحریم‌های غرب علیه دولت جمهوری اسلامی ایران که هر روز نیز به دامنه آن افزوده می‌شود، شرکت نفت و گاز پارس چاره‌ای جز تحویل طرح حفاری به شرکت ملی حفاری از زیر مجموعه‌های وزارت نفت نداشت و این در حالی است که این شرکت هنوز کار خود را در فارهای 9 و 10 همین میدان گازی به پایان نرسانده و علاوه بر آن موظف است که در آینده‌ای نزدیک حفاری میدان گازی کیش را هم آغاز کند.
شرکت نفت و گاز پارس به‌عنوان کارفرمای پارس جنوبی که توده‌ها آن را با نام عسلویه می‌شناسند، وعده حضور سیف‌اله جشن ساز مدیرعامل شرکت ملی نفت را داده بود. در مراسم عقد قرارداد روزگذشته نه تنها مدیرعامل شرکت ملی نفت غایب بود بلکه علی وکیلی مدیرعامل نفت و گاز پارس هم با 20 دقیقه تاخیر به ساختمان میهمانسرای نفت وارد شد. این پرسش را مسئولان باید تاب تحمل آورند که چگونه باید به اجرای به موقع طرح‌های کلانی نظیر آنچه در پارس جنوبی در دست اقدام است خوشبین بود در حالی که برگزاری یک مراسم ساده با 40 دقیقه تاخیر صورت می‌گیرد.
حفاری فازهای مرزی
شرکت ملی حفاری بدون داشتن رقیب عملیات حفاری 27 حلقه چاه، شامل 25 حلقه چاه تولیدی و 2 حلقه چاه توصیفی را برای دو سکو براساس قراردادی به مبلغ 742 میلیون و 276هزار یورو در فازهای 17 و 18 میدان گازی پارس جنوبی عهده دار شده است. به گفته کارشناسان این دو مرحله در طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی از موقعیت ویژه‌ای بر خوردار بوده و باید توجه خاصی به توسعه و بهره وری از آن نشان داده شود. فازهای 17 و 18 پارس جنوبی در خط مرزی ایران و قطر واقع شده و بر این اساس سرعت در استحصال گاز ضروری به‌نظر می‌رسد. قرارداد حفاری در این دو مرحله به‌صورت کلید در دست است و اینچنین شرکت ملی حفاری تمامی مراحل حفاری را شامل تهیه و انتقال دکل حفاری، تهیه کالا و تجهیزات، خدمات و لجستیک را برعهده دارد.
فازهای 17 و 18 برای تولید روزانه 50 میلیون مترمکعب گاز طبیعی، 400 تن گوگرد و تولید سالانه یک میلیون تن اتان و بیش از یک میلیون تن پروپان و بوتان قرار است توسعه یابد. شنیده‌ها حاکی است که در حال حاضر عملیات توسعه این دو مرحله با نگاهی خوشبینانه تنها در حدود 15 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
نفت، هدف دشمن است
حیدر بهمنی مدیرعامل شرکت ملی حفاری پیش از امضای تشریفاتی قرارداد حفاری فازهای 17 و 18 در حضورخبرنگاران سخنانی گفت که کمتر از زبان مدیران نفت شنیده می‌شود و بیشتر از جنس سخنان رئیس دولت بود.
بهمنی گفت: « انقلاب نفت، شاه را به زانو درآورد.» وی ادامه داد: « نفت چه پیش و چه پس از انقلاب همیشه در خط‌مقدم بوده است.» و افزود : « وقتی کارگران شیرهای نفت را بستند شاه مجبور به فرار از کشور شد. این نفت بود که در انقلاب شاه را به زانو درآورد و اکنون هم کار اصلی مدیران نفت این است که از نفت محافظت کنند.»
مدیرعامل شرکت ملی حفاری گفت: « نفت در زمان جنگ هم هدف دشمن بود و اینگونه همیشه نفت پیشقراول بوده است چراکه کارهای بزرگ انجام داده است.»
اشاره بهمنی به شرایط تحریم جمهوری اسلامی بود که گفت: « دیدید که بر سر تاسیسات نفتی ما در زمان جنگ با عراق چه آوردند و الان هم که کشور مورد تحریم است، دشمن نفت را هدف گرفته است.
اگر ما در این بخش آسیب ببینیم در همه مسائل دیگر با مشکل روبه‌رو خواهیم شد.»
بهمنی پس از اینکه بارها بر اهمیت نفت در مسئله تحریم‌های سیاسی و اقتصادی کشور تاکید کرد، گفت: « اکنون برای مهندسان آمریکایی قابل باور نیست که ما در حفاری، ساخت و نصب سکو‌ها به‌خودکفایی رسیده باشیم. ممکن است که در مورد تجهیزات و ماشین آلات با مشکل مواجه باشیم اما در بخش نرم افزار مشکلی نداریم.»
بی خبری معاون برنامه‌ریزى وزیر نفت
اکبر ترکان، معاون وزیر نفت در امور برنامه‌ریزی در حاشیه مراسم امضای قرارداد حفاری فازهای 17 و 18 پارس جنوبی در جمع خبرنگار بود. وی درخصوص اساسنامه شرکت ملی نفت که هنوز به مجلس تحویل نشده است، گفت: «براساس آخرین نظرات آقای نوذری (وزیر نفت) اساسنامه شرکت ملی نفت تدوین شده است و به مجلس خواهد رفت.»
وی همچنین درباره تغییرات اساسنامه توضیح داد که: «چون اصل 44 و تدابیر مقام معظم رهبری ابلاغ شده است، صنایع پایین دستی باید خصوصی شود و دیگر دولت مجاز به سرمایه‌گذاری در موارد ذیل اصل 44 نیست.
هم مقام رهبری این موضوع را ممنوع کرده است و هم قانونگذار. بنابر این، چنین مسئله‌ای روی اساسنامه شرکت‌ها تاثیر می‌گذارد. در واقع بر این اساس بخش‌های نامبرده شده در اصل 44 را به‌خصوصی‌ها واگذار می‌کنند. کل موضوع تغییر اساسنامه شرکت ملی نفت و اعمال نظرات آقای وزیر همین است.»
دیگر پرسشی که ترکان سربسته پاسخ داد مربوط به تصمیم تحریم فروش بنزین از سوی کنگره ایالات متحده آمریکا بود. وی درباره اینکه وزیر نفت چه راهکارهایی را در نظر دارد سکوت کرده و نظر خود را چنین توضیح داد: «برای مقابله با مسئله تحریم احتمالی فروش بنزین به کشور راهکارهای بسیاری وجود دارد که از آن جمله، می‌توان بهره‌گیری از کارت‌های هوشمند سوخت را در نظر گرفت. به هر حال وزیر نفت راهکارهای جامع تری را نیز درخصوص تهیه بنزین در آن شرایط در نظر دارد.»
در بخش دیگری از پرسش‌ها ترکان درباره سرمایه‌گذاری در میدان‌های نفت و گاز گفت:«خوشبختانه امسال مجلس برای سرمایه‌گذاری در پارس جنوبی اقدام خوبی کرد. هم سهم شرکت ملی نفت در سال‌های قبل را به این طرح اختصاص داد و هم3 درصد از ارزش تولید نفت خام را به میزان سرمایه‌گذاری‌ها اضافه کرد.»
وی افزود: «پیش از این 6 درصد از ارزش نفت خام تولیدی به توسعه میدان‌های نفتی کشور تعلق می‌یافت که امسال با افزوده شدن 3 درصد از این ارزش به توسعه فازهای پارس جنوبی، این رقم به 16 میلیارد دلار خواهد رسید که سرمایه‌گذاری مناسبی ارزیابی می‌شود.»
ترکان تصریح کرد: «16 میلیارد دلار برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های نفت و گاز کشور در طول یک سال کافی است و نیاز دیگری نداریم. چرا که این رقم بیش از مقادیری است که در گذشته به‌طور سالانه سرمایه‌گذاری شده است و توانسته‌ایم جذب کنیم.»
وی خاطر نشان ساخت: «بیشترین مقدار جذب سرمایه‌گذاری در پارس جنوبی سالانه 3 میلیارد دلار بوده است.
درآمد حاصل از 3درصد ارزش تولید نفت خام که مجلس مجوزش را صادر کرده است 5 میلیارد دلار است.» و اما گفت‌وگوی خبرنگار همشهری عصر با ترکان چنین بود:
- مجلس نمایندگان ایالات متحده جدای از بحث تحریم فروش بنزین به ایران درحال تصمیم‌گیری روی منع خرید فرآورده‌های پتروشیمی است. در این باره چه موضعی اتخاذ می‌کنید؟
من این خبر را نشنیده‌ام.
- این طرح تامین بنزین کشور در دوران تحریم ظرف 48 ساعت چیست؟
از خود آقای وزیر بپرسید.
- در مورد ساختن پالایشگاه در عراق توضیح دهید.
نمی‌دانم. من خبر ندارم.
- چه طور شما خبر ندارید. اعلام شد که دولت قرار است در جنوب عراق پالایشگاه تاسیس کند.
نه. من در جریان نیستم.
- مطرح شده که طرح جامع انرژی در دست تهیه است.
نمی‌دانم. چه کسی مطرح کرده ؟
- شنیده شد که دولت قصد تهیه این طرح را دارد.
بگذارید کسانی که چنین طرحی را در نظر دارند، خودشان توضیح دهند.
- درخصوص هدفمند کردن یارانه‌ها، آن بخشی که مربوط به وزارت نفت می‌شود چطور ؟
آن هم مربوط به یک کارگروهی است که براساس ماموریت رئیس‌جمهوری به این کار مشغول است. این کار انفرادی نیست و جمعی است. وقتی این جمع به نتیجه رسد، ماحصل کار اعلام خواهد شد.
- اگر ممکن است در این باره توضیح دهید که چه راهکارهایی برای هدفمند کردن یارانه‌های انرژی در این کارگروه مطرح شده و این جمع در چه مرحله از بررسی و تصمیم‌گیری است؟
این بحث‌ها را خود کارگروه مطرح خواهد کرد.
- تکلیف تاسیس صندوق سرمایه‌گذاری پارس جنوبی چه شد؟
این موضوعی مورد گفت‌وگو است. رئیس‌کل بانک مرکزی با اصل صندوق سرمایه‌گذاری برای نفت موافقت کرده است اما هنوز ترتیبات آن بین وزارت نفت و بانک مرکزی نهایی نشده است.
- عنوان کرده بودید که این صندوق خارج از کشور دایر می‌شود...
هنوز ترتیبات اجرایی صندوق معین نشده است.
- اما یکی از بانک‌های عرب و اگر اشتباه نکنم در بحرین قرار بود که همکاری کند.
زمانی قرار بود که این کار صورت بگیرد ولی چون شرایط تغییر کرده است باید متناسب با شرایط تصمیم گرفت.
- پس مذاکره با بانک بحرینی منتفی است؟
من نگفتم منتفی است. گفتم با شرایط جدید تصمیم می‌گیریم.
- آیا امکان دارد که این صندوق در طرح تاسیس بانک صنعت نفت ادغام شود ؟
نه این دو ربطی هم ندارد. بانک صنعت نفت بانکی دولتی و این صندوق مشارکتی است.
- باتوجه به تاخیر به وجود آمده در پیگیری مذاکرات قرارداد کرسنت (فروش گاز به امارات) شنیده می‌شود که گاز ایران به شارجه نخواهد رفت و...
من برنامه کرسنت را مطلع هستم اما مذاکرات این قرارداد با شرکت ملی صادرات گاز است.
- امکان دارد که از همین برنامه بگویید؟
قرار است که گاز تولید میدان سلمان را به جزیره سیری بیاوریم. بخشی از این گاز به امارات صادر و بخشی دیگر نیز به ساحل خودمان انتقال داده می‌شود. مذاکرات در حال انجام است. چراکه قیمت نفت در جهان تغییر کرده است و بنابراین بهای گاز در نظر گرفته شده در قرارداد نیز که براین اساس بوده باید تغییر کند. صادرات گاز به قیمت‌های سابق عملی نیست و باید بر سر قیمت‌های جدیدی طرفین به نتیجه برسند که این موضع در حال مذاکره است.
- این که می‌فرمایید اکنون طرفین در حال مذاکره هستند، منظورتان چه گروهی است و کجا مذاکره می‌کنند ؟
شرکت ملی صادرات گاز را گفتم.
- الان؟
منظورم از الان همین امروز که اینجا ایستاده‌ایم نیست بلکه به آنها ماموریت داده شده است که روی قیمت جدید با طرف مقابل به توافق برسند.
- اخباری که رسانه‌های اماراتی منتشر می‌کنند اما حاکی از آن است که دولت ایران بر سر میز مذاکره حاضر نمی‌شود.
نه اینگونه نیست. اگر وزیر نفت ایران نماینده دولت در این مورد محسوب می‌شود باید دانست که وی بر این نظر است که باید این مذاکرات را جلو ببریم و این مذاکرات ادامه خواهد یافت. اما صادرات با قیمت‌های قبلی هرگز عملی نیست.
